Ludzie mieszkający w północnej Europie od wieków używają oleju z wątróbki dorsza do wspierania odporności i jako ochrony przed ciemną i długą zimą. Olej jest również stosowany jako naturalne rozwiązanie w leczeniu reumatyzmu, bólu stawów i sztywnych mięśni.22 Olej był pierwotnie spożywany naturalnie w diecie - z świeżych wątróbek dorsza. Chociaż większość ludzi uważa, że jego smak nie jest zbyt dobry, tradycyjne populacje uznały, że warto go spożywać ze względu na niezliczone korzyści zdrowotne.
Czym jest olej z wątróbki dorsza?
Olej z wątróbki dorsza to żywność bogata w niezbędne składniki odżywcze, takie jak witamina D, witamina A i przeciwzapalne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (NKT). Niestety większość ludzi nie spożywa wystarczająco dużo przeciwzapalnych pokarmów, które dostarczają naszemu organizmowi obydwa ważne składniki (witaminę D i NKT omega-3), które odgrywają kluczową rolę w zdrowiu układu odpornościowego, sercowo-naczyniowego, hormonalnego, rozrodczego i neurologicznego. Większość dzieci i dorosłych może skorzystać z regularnej suplementacji oleju z wątróbki dorsza.
Olej z wątróbki dorsza, jak można się domyślać, pochodzi z wątróbki dorsza. Olej można spożywać bezpośrednio poprzez jedzenie świeżej wątróbki dorsza, lub co jest bardziej powszechne, za pomocą dostępnych na rynku suplementów diety. Łyżeczka oleju z wątróbki dorsza zawiera około 41 kalorii i 4,5 g tłuszczu (mieszanka tłuszczów jednonienasyconych, wielonienasyconych i nasyconych). Najbardziej korzystnym aspektem oleju jest jego wysoka zawartość KT omega-3, które występują także w tłustych rybach i owocach morza, takich jak łosoś, makrela i sardynki. Jest to również jedno z najlepszych źródeł witaminy D.
Korzyści
1.) Źródło przeciwzapalnych kwasów tłuszczowych omega-3
Olej z wątróbki dorsza jest jednym z najbogatszych źródeł kwasów tłuszczowych omega-3 - szczególnie kwasu DHA i EPA. Dzięki ich właściwościom przeciwzapalnym, kwasy tłuszczowe omega-3 (KT) stosuje się w leczeniu szerokiego spektrum objawów, takich jak ryzyko choroby niedokrwiennej serca, depresja lub bóle związane z zapaleniem stawów.
Ogromna ilość korzyści płynących z KT omega-3 w diecie lub suplemencie obejmuje ochronę i poprawę zdrowia serca, zwalczanie zaburzeń psychicznych, zmniejszenie stanów zapalnych w organizmie, walkę z chorobami autoimmunologicznymi, wspieranie wzrostu i zdrowia kości oraz stawów, poprawę jakości snu, lepszy rozwój dziecka, łagodzenie bólów menstruacyjnych, zmniejszenie ryzyka pogorszenia widzenia i zdrowia skóry wraz z wiekiem. Tłuszcze omega-6 nie są koniecznie złe, ale jeśli są spożywane w dużej ilości i jednocześnie brakuje tłuszczów omega-3, powodują stan zapalny organizmu, który stanowi podstawę większości chorób.
Zdrowy stosunek między tymi tłuszczami wynosi 3:1 na korzyść omega-6, ale większość osób na standardowej diecie spożywa 5-10 razy więcej kwasów tłuszczowych omega-6 w porównaniu z omega-3. Deficyt kwasów tłuszczowych omega-3 jest w coraz większym wzroście, ponieważ ludzie spożywają wiele przetworzonych produktów spożywczych, smażonych potraw i fast foodów, które zawierają rafinowane oleje roślinne (sojowy, rzepakowy, bawełniany), które są bogate w kwas omega-6. Suplementacja olejem z wątróbki dorsza, bogatym w omega-3, jest jednym ze sposobów na zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie i poprawienie proporcji omega-3: omega-6 na korzyść zdrowia.
2.) Źródło witaminy D
Witamina D działa bardziej jak hormon niż witamina, ponieważ wpływa na funkcję neuroprzekaźników, zdrowie serca i odpowiedź zapalną organizmu. Najlepszym sposobem na zdobycie witaminy D jest jej własna produkcja w naszej skórze podczas przebywania na słońcu (zawierającym promieniowanie UV). Warto wychodzić na dwór, wystawiać się na słońce bez kremu do opalania i także spożywać żywność bogatą w witaminę D.
Witamina D nie tylko odgrywa rolę w zdrowiu naszego metabolizmu kostnego, ale także wspiera ważne funkcje wszystkich naszych komórek. Niskie poziomy witaminy D mogą zakłócać zdolność komórek do dzielenia się i regeneracji, dlatego jej niedobór może zwiększać ryzyko krótkotrwałych chorób lub w gorszym przypadku rozwój przewlekłych chorób autoimmunologicznych, chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy i osteoporozy.
Większość dzieci i dorosłych nie wystawia się dostatecznie na słońce, ponieważ większość czasu spędzają wewnątrz, dlatego witamina D jest także dodawana do większości suplementów diety. Jeden naukowiec w swojej recenzji z 2008 roku badał rozpowszechnienie niedoboru witaminy D i stwierdził, że "niedobór witaminy D jest teraz uznawany za pandemię.“20 Niskie poziomy witaminy D wiążą się z krzywicą u dzieci, osteopenią, osteoporozą (i związane z nią złamania), chorobami autoimmunologicznymi, wysokim ciśnieniem krwi, cukrzycą, reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobami psychicznymi, autyzmem i gruźlicą.
Wysokie dawki witaminy D same w sobie mogą mieć potencjalne skutki uboczne, dlatego teraz zaleca się przyjmowanie witaminy D w połączeniu z witaminą A i kwasami tłuszczowymi omega-3, tak jak te składniki występują razem w naturalnych produktach spożywczych - na przykład w oleju z wątróbki dorsza.1
3.) Doskonałe źródło witaminy A
Witamina A jest ważnym antyoksydantem, który zmniejsza poziom stresu oksydacyjnego (nazywanego również uszkodzeniem przez wolne rodniki) i tym samym poziom stanu zapalnego w organizmie. Jest związana z zapobieganiem zaburzeniom wzroku, wspiera zdrowie mózgu i jest istotna dla produkcji hormonów. Osoby, które mają zrównoważoną dietę, przyjmują również odpowiednią ilość witaminy A, ale osoby spożywające wysoko przetworzoną żywność lub ogólnie ubogą w składniki odżywcze mogą cierpieć na jej niedobór.
Obecnie trwa debata na temat suplementacji witaminy A, ponieważ okazało się, że jej wysokie poziomy mogą być szkodliwe i potencjalnie toksyczne - prowadzi to do hiperwitaminozy witaminy A (= jej nadmiar). Jednakże dzieje się tak tylko w przypadku spożywania wysokich dawek sztucznej witaminy A w formie suplementu, co nie dotyczy oleju z wątróbki dorsza. Łyżeczka oleju zawiera około 90% zalecanej dziennego spożycia witaminy A (a jej forma jest naturalna, nie sztuczna).2
Podczas gdy spożywanie wysokich dawek samej witaminy A w formie suplementu wiąże się z obawami, spożywanie witaminy A w naturalny sposób poprzez dietę może pomóc w poprawie systemu odpornościowego. Spożywanie wielu produktów bogatych w witaminę A przynosi korzyści, takie jak wzrost kości, lepsze widzenie w ciemności, wzrost komórek, funkcje jajników i jąder i wiele innych.
Witaminy A i D są rozpuszczalne w tłuszczach i można je znaleźć razem w produktach pochodzenia zwierzęcego. Obydwa działają jako prekursor (poprzednik) aktywnych hormonów - nasze ciało produkuje pewne enzymy, które przekształcają każdą z nich w aktywną formę, a następnie organizm może wykorzystać je do regulacji układu odpornościowego. W tym przypadku witamina A zostaje przekształcona w retinol. Spożywanie obu witamin razem jest całkowicie naturalne i umożliwia właściwy przebieg procesów w organizmie, chroniąc nas przed toksycznością.
4.) Profilaktyka chorób serca
Dowody wskazują, że spożywanie oleju z wątróbki dorsza (zarówno w formie suplementu, jak i jako składnik diety) może pomóc w obniżeniu wysokiego poziomu triglicerydów (TAG) - rodzaju tłuszczu, który w krwi jest szkodliwy, ponieważ zwiększa ryzyko chorób serca.3 Olej z wątróbki dorsza również leczy wysokie ciśnienie krwi i pomaga w równoważeniu poziomów cholesterolu.4
Kilka badań przeprowadzonych na ludziach i zwierzętach potwierdza wysoką skuteczność omega 3 KT dostarczanych z oleju z wątróbki dorsza w zapobieganiu miażdżycy (stwardnieniu i zwężeniu tętnic) oraz powiązanych z nią powikłań. Samo leczenie lub terapia w połączeniu ze statynami pomogła zmniejszyć czynnik ryzyka u pacjentów z hipertriglicerydemią i wysokim poziomem TAG.5
5.) Zapobieganie lub leczenie cukrzycy
Olej z wątróbki dorsza jest doskonałym źródłem esencjalnych zdrowych tłuszczów, co pomaga nam kontrolować insulinową oporność, stan zapalny i poziom glukozy (cukru) we krwi. Wykazał się także pomocny w zmniejszeniu objawów i powikłań związanych z cukrzycą, takich jak choroby wątroby. Stosowanie oleju z wątróbki dorsza oraz suplementacji witaminy D w ciągu pierwszego roku życia dziecka i zażywanie oleju w okresie ciąży może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy.7
Jedno badanie z 2007 roku opublikowane w czasopiśmie Journal of Pharmacy and Pharmacology wykazało, że suplementacja olejem z wątróbki dorsza u szczurów z cukrzycą przez 12 tygodni okazała się naturalnym sposobem leczenia cukrzycy.8 Suplementy z olejem z wątróbki dorsza pomogły dostosować kilka markerów biochemicznych zespołu metabolicznego (kombinacji czynników ryzyka cukrzycy i zaburzeń sercowo-naczyniowych).
Przed suplementacją oleju z wątróbki dorsza u szczurów występowały podwyższone poziomy glukozy (cukru) we krwi, wysokie poziomy triacylogliceroli (TAG) i cholesterolu. Olej z wątróbki dorsza pomógł regulować przybieranie na wadze u szczurów, całkowicie zapobiegł dysfunkcjom poziomu tłuszczu we krwi, jednocześnie kontrolując wrażliwość na insulinę i inne czynniki.
6.) Pomaga w leczeniu krzywicy i reumatoidalnego zapalenia stawów
Na początku XX wieku naukowcy odkryli, że olej z wątróbki dorsza jest naturalnym "anty-rachitykiem" (reguluje metabolizm fosforu i wapnia w organizmie), co skutkowało tysiącami matek zmuszających swoje dzieci do jego spożywania, aby chronić je przed bolesną krzywicą. Stosowanie oleju z wątróbki dorsza jest związane ze zmniejszeniem bólu, sztywności stawów i obrzęków u pacjentów z zapaleniem stawów i innymi stanami zapalnymi. Olej z wątróbki dorsza może nawet pomóc zmniejszyć ilość niesteroidowych leków przeciwzapalnych, których potrzebują pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów.9
7.) Wspiera zdrowie reprodukcyjne i rozwój niemowląt
Kwasy tłuszczowe omega 3 są ważne dla zdrowia reprodukcyjnego i idealne dla kobiet w ciąży. Te tłuszcze znajdujące się w oleju z wątróbki dorsza są prekursorami eikozanoidów - związków wpływających na aktywność komórek. Eikozanoidy biorą udział w procesie zapalnym i pomagają go kontrolować. Są również związane z cyklem menstruacyjnym, płodnością i wieloma funkcjami związanymi z hormonami.
Kiedy dieta jest uboga w kwasy tłuszczowe omega 3, funkcje eikozanoidów mogą być zakłócone, dlatego zwiększenie spożycia tych tłuszczów może poprawić problemy z następującymi stanami hormonalnymi i reprodukcyjnymi:10,11,12,13
- dysmenorrhoea (skurcze występujące podczas miesiączki)
- niepłodność
- nieregularna owulacja23
- przedwczesny poród
- niska masa urodzeniowa
- rozwój mózgu dziecka w okresie ciąży i karmienia piersią
- stan przedrzucawkowy (choroba naczyń macicznych)
- depresja poporodowa
- menopauza
- osteoporoza pomenopauzalna
- obniżona liczba plemników
- słaba ruchliwość plemników
Wyniki badania z 2003 roku przeprowadzonego na Uniwersytecie w Oslo w Norwegii wykazały, że dzieci urodzone matkom, które w okresie ciąży i karmienia piersią przyjmowały olej z wątróbki dorsza, uzyskały wyższe wyniki w testach inteligencji w wieku czterech lat w porównaniu z dziećmi, których matki przyjmowały olej kukurydzianyj.14
8.) Poprawia funkcje mózgu
Regularne suplementowanie oleju rybiego jako naturalnego leku na depresję wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem objawów depresji, dzięki wyższemu spożyciu esencjonalnych kwasów tłuszczowych omega 3 oraz witaminy D.15
Badanie z 2007 roku opublikowane w Journal of Affective Disorders wykazało, że kwasy tłuszczowe omega 3 z oleju z wątróbki dorsza poprawiły wyniki związane z depresją i lękiem u ogólnej populacji. Badanie Hordaland Health śledziło 21 835 dorosłych mieszkańców Norwegii przez okres 2 lat i stwierdziło, że rozpowszechnienie objawów depresji u osób, które codziennie przyjmowały olej z wątróbki dorsza, wynosiło 2,5% w porównaniu z 3,8% u reszty populacji. Zauważono również, że objawy depresyjne zmniejszały się wraz z wydłużającym się okresem (0-12 miesięcy) przyjmowania oleju z wątróbki dorsza.
Istnieje silny związek między spożyciem omega 3 lub suplementacją olejem rybim i zapobieganiem spadkowi funkcji poznawczych, włącznie z chorobą Alzheimera. Chociaż nie mamy długoterminowych badań dotyczących stosowania oleju rybiego u ludzi, istnieją dowody,16 że omega 3 (jak również inne składniki odżywcze, takie jak witaminy z grupy B, witaminy E, C i D) zawarte w oleju mogą pomóc w ochronie17 przed upadkiem zdolności poznawczych i potencjalnie zmniejszyć18 szansę na rozwinięcie tego poważnego stanu u człowieka.
9.) Pomaga utrzymać zdrowe kości
Witamina D jest istotna dla budowy i utrzymania silnych kości. Badania pokazują, że kobiety, które mieszkają w chłodnych, północnych szerokościach geograficznych i nie mają wystarczającej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, mają tendencję do niższej produkcji witaminy D, co zwiększa ryzyko utraty masy kostnej, złamań i otyłości.19 Suplementacja witaminą D, w tym olejem z wątróbki dorsza, wiąże się z wyraźnie mniejszym ryzykiem złamań kości i może naturalnie zapobiegać rozwojowi osteoporozy.20
10.) Walka z wrzodami
W warunkach laboratoryjnych olej z wątróbki dorsza okazał się bardzo korzystny dla poprawy gojenia wrzodów żołądka i redukcji antysekrecyjnych efektów żołądkowych obserwowanych u szczurów. Wydaje się, że olej chroni żołądek i zmniejsza wystąpienie stresu oraz bólu spowodowanych wrzodami żołądka.20
Zalecane dawkowanie
Wiele obecnie dostępnych suplementów z olejem rybnym jest niezdrowych - zawierają różne wypełniacze lub syntetyczne składniki, mogą łatwo zjełczeć i nie zawierają optymalnej proporcji kwasów tłuszczowych. Szukaj zaufanej marki i idealnie takiego produktu, który zawiera także antyoksydanty, takie jak astaksantyna, która chroni olej przed utlenianiem.
Stosowanie oleju nie wiąże się z żadnymi znaczącymi działaniami niepożądanymi, więc większość ludzi może go przyjmować w różnych dawkach. Dla przeciętnego człowieka najlepiej jest przyjąć około 500 mg EPA/DHA dziennie (co najmniej dwie porcje 100g tłustej ryby). W niektórych przypadkach zaleca się nawet do 4 000 mg EPA/DHA,21 zwłaszcza jeśli celem jest leczenie lub zapobieganie chorobom serca. Stwierdź, co pasuje tobie, i skup się bardziej na ilości mg EPA/DHA niż na dokładnej ilości oleju rybnego jako całości.
Jak powinieneś spożywać tłuszcz rybny? Możesz go wymieszać z niewielką ilością soku, wody z cytryną, smoothie, puree jabłkowym, jogurtem, masłem migdałowym lub czymkolwiek innym, co pomoże zamaskować lekki smak ryby. Dobra jakość marek nie dodaje substancje wzmacniające smak ani nie usuwa zapachu ani smaku, więc przygotuj się na to. Niektóre marki mogą dodać naturalny ekstrakt do oleju w celu poprawienia smaku (mięty lub cytryny). Butelkę oleju przechowuj w chłodnym i ciemnym miejscu, najlepiej w lodówce, aby olej się nie zepsuł ani nie zjełczał.
Ryzyko i skutki uboczne
Zawsze chodzi o równowagę. To samo dotyczy oleju z wątroby dorsza, wszelkiego rodzaju tłuszczów rybnych lub suplementów omega 3. Pamiętaj, że w diecie powinieneś mieć około trzykrotnie więcej kwasów omega 6 niż omega 3. Przeciętny Amerykanin może regularnie przyjmować 5-10 razy więcej omega 6 niż omega 3.
Kwasy tłuszczowe omega 3 hamują stan zapalny, a kwasy tłuszczowe omega 6 go wspierają - potrzebujemy działania obu. Relacja między nimi utrzymuje nasz układ odpornościowy prawidłowo funkcjonujący - organizm tworzy mechanizmy obronne przeciwko potencjalnym zagrożeniom (toksyny, bakterie, patogeny), gdy jest to potrzebne, ale nie powinno to przekroczyć bezpiecznej granicy.
Jeśli spożywasz dzikie ryby kilka razy w tygodniu, twoja dieta zawiera dużą ilość tłuszczu (pochodzącego od zwierząt pasących się na pastwiskach) i naturalnych źródeł KT omega 3, suplementacja omega 3 może nie być konieczna. Przeciętna osoba może jednak faktycznie odnieść korzyść ze suplementacji i zdrowego odżywiania.
Olej z wątroby dorsza może działać jako środek rozrzedzający krew, dlatego kobiety w ciąży, astmatycy lub osoby przyjmujące leki na wysokie ciśnienie krwi lub leki przeciwzakrzepowe powinny skonsultować się ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem kuracji olejem rybnym. Chociaż jego stosowanie jest bezpieczne dla większości ludzi, istnieją pewne możliwe skutki uboczne, takie jak odbijanie, nieprzyjemny oddech, zgaga, nudności, krwawe stolce, niskie ciśnienie krwi, wysokie poziomy witaminy A i D oraz krwawienie z nosa.
Podsumowanie
- Główne korzyści płynące z oleju z wątroby dorsza to jego działanie przeciwzapalne, dostarczanie witamin D i A, zapobieganie chorobom serca i cukrzycy oraz poprawa funkcji mózgu.
- Nie są znane żadne poważne skutki uboczne stosowania suplementu oleju z wątroby dorsza, więc wybrana dawka będzie zależeć głównie od tego, co chcesz osiągnąć. Typowa dzienna dawka EPA/DHA wynosi od 500 mg do 4000 mg.
- Stosowanie oleju z wątroby dorsza - możesz go wymieszać z czymś (na przykład ze smoothie) - pomoże to złagodzić jego intensywny smak.
Michaela Majerová
Źródła:
₁ Fehér J, Kovács I, Corrado BG. Csukamájolaj. Egy természetes D-vitamin az egészség megőrzésére [Cod liver oil. A natural Vitamin D for preserving health]. Orv Hetil. 2011.
₂ Griffing GT. Mother was right about cod liver oil. Medscape J Med. 2008.
₃ Sanders, Thomas A et al. “Effect on blood lipids and haemostasis of a supplement of cod-liver oil, rich in eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids, in healthy young men.” Clinical science.1981.
₄ LORENZ, R, U SPENGLER, S FISCHER, J DUHM a P C WEBER. Platelet function, thromboxane formation and blood pressure control during supplementation of the Western diet with cod liver oil. Circulation. 1983.
₅ Vermel' AE. [Clinical application of omega-3-fatty acids (cod-liver oil)]. Klin Med (Mosk). 2005.
₆ Knight JA, Lesosky M, Barnett H, Raboud JM, Vieth R. Vitamin D and reduced risk of breast cancer: a population-based case-control study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2007.
₇ Stene LC, Joner G; Norwegian Childhood Diabetes Study Group. Use of cod liver oil during the first year of life is associated with lower risk of childhood-onset type 1 diabetes: a large, population-based, case-control study. Am J Clin Nutr. 2003.
₈ Ceylan-Isik A, Hünkar T, Aşan E, Kaymaz F, Ari N, Söylemezoğlu T, Renda N, Soncul H, Bali M, Karasu C; (Antioxidants in Diabetes-Induced Complications) The ADIC Study Group. Cod liver oil supplementation improves cardiovascular and metabolic abnormalities in streptozotocin diabetic rats. J Pharm Pharmacol. 2007.
₉ B. Galarraga, M. Ho, H. M. Youssef, A. Hill, H. McMahon, C. Hall, S. Ogston, G. Nuki, J. J. F. Belch, Cod liver oil (n-3 fatty acids) as an non-steroidal anti-inflammatory drug sparing agent in rheumatoid arthritis, Rheumatology. May 2008.
₁₀ Priddy AR, Killick SR. Eicosanoids and ovulation. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 1993.
₁₁ Saldeen, Pia MD, PhD*; Saldeen, Tom MD, PhD†. Women and Omega-3 Fatty Acids. Obstetrical & Gynecological Survey 59. 2004.
₁₂ SAFARINEJAD, Mohammad Reza, Seyyed Yousof HOSSEINI, Farid DADKHAH a Majid Ali ASGARI. Relationship of omega-3 and omega-6 fatty acids with semen characteristics, and anti-oxidant status of seminal plasma: A comparison between fertile and infertile men. Clinical Nutrition. 2010.
₁₃ SAFARINEJAD, M. R. Effect of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation on semen profile and enzymatic anti-oxidant capacity of seminal plasma in infertile men with idiopathic oligoasthenoteratospermia: a double-blind, placebo-controlled, randomised study. Andrologia. 2011.
₁₄ Helland IB, Smith L, Saarem K, Saugstad OD, Drevon CA. Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children's IQ at 4 years of age. Pediatrics. 2003.
₁₅ Grosso G, Galvano F, Marventano S, Malaguarnera M, Bucolo C, Drago F, Caraci F. Omega-3 fatty acids and depression: scientific evidence and biological mechanisms. Oxid Med Cell Longev. 2014.
₁₆ Mohajeri MH, Troesch B, Weber P. Inadequate supply of vitamins and DHA in the elderly: implications for brain aging and Alzheimer-type dementia. Nutrition. 2015.
₁₇ Cole GM, Ma QL, Frautschy SA. Omega-3 fatty acids and dementia. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2009.
₁₈ Fotuhi M, Mohassel P, Yaffe K. Fish consumption, long-chain omega-3 fatty acids and risk of cognitive decline or Alzheimer disease: a complex association. Nat Clin Pract Neurol. 2009.
₁₉ Macdonald HM, Mavroeidi A, Barr RJ, Black AJ, Fraser WD, Reid DM. Vitamin D status in postmenopausal women living at higher latitudes in the UK in relation to bone health, overweight, sunlight exposure and dietary vitamin D. Bone. 2008.
₂₀ Michael F Holick, Vitamin D: importance in the prevention of cancers, type 1 diabetes, heart disease, and osteoporosis, The American Journal of Clinical Nutrition. 2004.
₂₁ Mori TA. Omega-3 fatty acids and cardiovascular disease: epidemiology and effects on cardiometabolic risk factors. Food Funct. 2014.
₂₂ Griffing GT. Mother was right about cod liver oil. Medscape J Med. 2008.
₂₃ Priddy AR, Killick SR. Eicosanoids and ovulation. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 1993.