Berberyna – na cukrzycę i problemy trawienne

Berberyna to substancja pochodząca z Chin i Indii, gdzie była używana już tysiące lat temu w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM) i ajurwedzie. A do czego jest wykorzystywana dzisiaj? Badania wykazały jej silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne oraz efekty obniżania stężenia glukozy we krwi. Suplementy zawierające berberyn są tanie i bardzo znane ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne. Berberyna jest zdolna do naturalnego leczenia chorób bez stosowania antybiotyków.

Czym jest berberyna?

Berberyna (znana również jako chlorowodorek berberyny) to naturalny alkaloid występujący w dużej ilości roślin, takich jak nawłoć, berberys, forsycja, mahonia pospolita czy imbir. Berberyna znajduje się w korze, korzeniach i kłączach tych roślin. Jej intensywnie żółty kolor sprawia, że jest używana jako naturalny barwnik. Głównym źródłem berberyny są dwa zioła popularne w medycynie naturalnej: Coptidis Rhizoma i Phellodendri Chinensis Cortex. W TCM te zioła były spożywane od dawna w leczeniu cukrzycy i problemów z układem trawiennym, takich jak biegunka czy bakteryjne zakażenie przewodu pokarmowego.

Czym są alkaloidy?

Są one zdefiniowane jako grupa naturalnych związków chemicznych, głównie zawierających podstawowe atomy azotu. Konsumpcja tych związków jest promowana ze względu na ich korzystny wpływ na organizm człowieka, zwłaszcza na zdrowie układu sercowo-naczyniowego i metabolizm.

Wiele badań wykazało korzystne działania berberyny wobec:

• Zespołu metabolicznego
• Cukrzycy
• Infekcji przewodu pokarmowego
• Problemów sercowych
• Wysokiego poziomu cholesterolu
• Wysokiego ciśnienia krwi
• Problemów z układem odpornościowym
• Problemów ze stawami
• Zmniejszonej gęstości kości
• Kontroli wagi
• Depresji i obniżonej funkcji poznawczej

Jak to możliwe, że ten alkaloid przynosi naszemu organizmowi tyle korzyści?

Wszystko to dzięki strukturze molekularnej berberyny. Molekularny wzór berberyny to C₂₀H₁₈NO₄, podobnie jak np. jatrorrhizina (inny protoberberynowy alkaloid), jest zdolna zdziałać cuda dla zdrowia człowieka!

Korzyści zdrowotne berberyny

1.) Potencjalny lek na cukrzycę

Niektóre badania wykazały wpływ berberyny na poziom cukru we krwi. Obniżanie glukozy we krwi może pomóc w zapobieganiu oraz leczeniu cukrzycy typu II. Inne korzyści obejmują poprawę metabolizmu tłuszczów i glukozy, wpływ na stany zapalne w organizmie i zwiększenie wrażliwości na insulinę u pacjentów z zespołem metabolicznym.

Jednym z najbardziej zaskakujących wyników pojawiło się w badaniach porównujących działanie berberyny (w dawce 500 mg, podawanej 2-3 razy dziennie przez 3 miesiące) z lekiem na cukrzycę o nazwie Metformina. Berberyna okazała się tak samo skuteczna w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i metabolizmu tłuszczów jak Metformina. Dlatego teraz jest uważana za potencjalnego sprzymierzeńca w problemach z cukrem we krwi. Inne badania wykazały poprawę poziomu glukozy we krwi oraz korektę błędów w metabolizmie lipidów. Na przykład badanie opublikowane w Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine wykazało poprawę wrażliwości na insulinę dzięki poprawionej sekrecji adipokin. Dzięki swojemu wpływowi na wrażliwość na insulinę, berberyna może pomóc w zapobieganiu uszkodzeniom wątroby!

2.) Może pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi

Istnieją dowody potwierdzające wpływ berberyny na obniżanie poziomu LDL, całkowitego cholesterolu i wysokiego ciśnienia krwi. Badania opublikowane w czasopiśmie Metabolism wykazały obniżenie poziomu cholesterolu i triglicerydów u pacjentów z cukrzycą typu II. Mechanizm działania polega na ograniczeniu wydzielania PCSK9, co według badań przeprowadzonych na Harvard Medical School pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Oddzielne badanie wykazało, że łączne podawanie czerwonego ryżu drożdżowego, znanego ze zdolności naturalnego obniżania poziomu cholesterolu, i berberyny może dostarczyć szerszej ochrony cholesterolu przy niższym ryzyku poważnych działań niepożądanych w porównaniu z leczeniem statynami na receptę.

W badaniach na zwierzętach zaobserwowano zmniejszenie wysokich poziomów lipidów we krwi poprzez wspieranie wydalania tłuszczów z wątroby i blokowanie wchłaniania tłuszczów w jelitach. Dzięki wpływowi na poziom cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi, poziom testoster0nu, redukcji stosunku obwodu talii do obwodu bioder, berberyna może pomóc kobietom z zespołem policystycznych jajników (najczęstszą przyczyną niepłodności u kobiet). Osobom cierpiącym na zespół metaboliczny może pomóc w obniżeniu wysokiego ciśnienia krwi, jeśli jest stosowana zrównoważona dieta i antyoksydanty. Korzystne mogą być również suplementy takie jak kwas foliowy, koenzym Q10 czy astaksantyna.

3.) Może wspomagać odchudzanie

Berberyna to jedna z niewielu substancji zdolnych aktywować kinazę białkową monofosforanu adenozyny (AMPK). AMPK to enzym obecny wewnątrz ludzkich komórek, nazywany czasami "metabolicznym przełącznikiem", ponieważ odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu organizmu. Aktywacja AMPK wspiera spalanie tłuszczu w mitochondriach komórkowych, co jest głównym powodem, dla którego badania potwierdzają rolę berberyny w spowolnieniu gromadzenia tłuszczu i ochronie przed zespołem metabolicznym.

W badaniu opublikowanym w Phytomedicine, dorosłym osobom otyłym podawano 500 mg berberyny doustnie 3 razy dziennie przez 12 tygodni. Skuteczność i bezpieczeństwo suplementacji oceniano na podstawie pomiarów masy ciała, analizy metabolizmu, pomiaru lipidów i hormonów we krwi, wskaźników substancji zapalnych, pełnego panelu krwi oraz za pomocą EKG. Wyniki badania wykazały, że berberyna jest skuteczna w obniżaniu poziomu lipidów we krwi i poprawie utraty wagi.

4.) Ochrona przed obniżoną wydajnością funkcji poznawczych

Badania wykazały potencjalne efekty terapeutyczne w zwalczaniu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona, oraz neurodegeneracji wywołanej urazem. Chociaż konieczne są dalsze badania, te dotychczasowe odkryły znaczne korzystne efekty poprawiające funkcje neuroprotekcyjne oraz ograniczające samą neurodegenerację.

Badania wykazały również potencjalne korzyści w walce z depresją. Istnieją dowody na działanie ochronne berberyny na ośrodkowy układ nerwowy. Szczególnie istotna jest zdolność hamowania monoaminooksydazy A, enzymu zaangażowanego w proces degradacji norepinefryny i serotoniny (hormony poprawiające nastrój i motywację).

5.) Pomaga regulować nadmierny wzrost bakterii w jelicie cienkim

Pacjenci cierpiący na objawy nadmiernego wzrostu bakterii w jelicie cienkim (SIBO) zazwyczaj poddawani są leczeniu antybiotykami, które mogą okazać się nieskuteczne. Celem badania opublikowanego w Global Advances in Health and Medicine było porównanie skuteczności leczenia antybiotykami i ziołami w przypadku zespołów SIBO. Badanie wykazało, że leczenie ziołami (w tym berberyną) było równie skuteczne i bezpieczne jak leczenie antybiotykami.

6.) Wspiera zdrowie serca

Część korzystnych efektów na serce zależy od zdolności berberyny do regulacji poziomu cukru we krwi i otyłości u ludzi. Oba te stany, tj. utrzymujący się wysoki poziom cukru we krwi i otyłość, stanowią potencjalne ryzyko miażdżycy. Berberyna wspomaga również wydzielanie tlenku azotu (NO), który rozszerza naczynia krwionośne, poprawia ukrwienie, obniża ciśnienie krwi i chroni przed miażdżycą. Badanie opublikowane w World Journal of Cardiology podaje, że osoby suplementujące berberynę wykazywały lepsze funkcje serca i były w stanie lepiej wykonywać ćwiczenia niż osoby przyjmujące placebo. Funkcje w układzie sercowo-naczyniowym pozwalają na potencjalne wykorzystanie berberyny w leczeniu arytmii i niewydolności serca.

7.) Może wspierać zdrowie płuc

Badania wykazują korzystne efekty berberyny na funkcje płuc dzięki właściwościom przeciwzapalnym. Alkaloid berberyna pomagał zmniejszyć stan zapalny płuc spowodowany ostrą ekspozycją na dym papierosowy. W badaniu opublikowanym w Inflammation myszy były wystawiane na dym papierosowy, który spowodował ostre zapalenie płuc, a następnie dostawały 50 mg/kg berberyny podawanej doustnie. Badanie płuc wykazało stan zapalny w pęcherzykach płucnych, obrzęk komórek i nieprawidłowe zatrzymywanie wody. Gdy berberyna była stosowana przed narażeniem na dym, stwierdzono znaczne zmniejszenie stanu zapalnego i uszkodzenia płuc dzięki właściwościom przeciwzapalnym berberyny.

8.) Może chronić wątrobę

Wczesne badania wykazały poprawę ochrony wątroby przed uszkodzeniem poprzez obniżenie poziomu cukru we krwi, triglicerydów i insulinooporności, które są wskaźnikami ludzi z uszkodzeniem wątroby lub zapaleniem wątroby. Aby potwierdzić efekty ochronne na wątrobę, konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań. Berberyna może również pomóc w przypadku stłuszczenia wątroby. Według badań berberyna ma działanie antyglikemiczne i antydyslipidemiczne, mówiąc prościej, poprawia metabolizm lipidów i glukozy, co może pomóc w zapobieganiu głównym przyczynom stłuszczenia wątroby.

Jak i w jakiej dawce stosować berberynę

Berberyna, często w postaci chlorowodorku berberyny (HCL), jest dostępna online, w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością. Upewnij się, że nie mylisz berberyny z piperyną (ekstraktem z pieprzu), berberubiną ani berberolem (kombinacją ekstraktów z imbiru i ostropestu). Ponieważ berberyna ma bardzo krótki okres życia w organizmie ludzkim, suplementację należy przyjmować regularnie (nawet 3 razy dziennie), aby utrzymać stabilny poziom we krwi. W większości badań stosuje się dawkę 900-1500 mg dziennie. Najczęściej zalecaną dawką jest 500 mg 3 razy dziennie, co daje nam łącznie te 1500 mg.

Idealnie suplement powinien być spożywany z jedzeniem, aby wykorzystać jego korzystny wpływ na poziom cukru i lipidów we krwi. Wysoka dawka może powodować problemy żołądkowe, takie jak skurcze czy biegunka, dlatego lepiej jest przyjmować berberynę w mniejszych ilościach, ale częściej. W celu ustalenia odpowiedniej dawki zawsze dobrze jest skonsultować się z lekarzem rodzinnym. Niektórzy ludzie stosują berberynę bezpośrednio na skórę w leczeniu oparzeń lub na oczy w leczeniu infekcji bakteryjnych, takich jak trachoma (często prowadząca do ślepoty). Berberyna okazała się również skuteczna w leczeniu zakażeń skóry przez bakterie, pierwotniaki i grzyby.

Ryzyko, skutki uboczne i interakcje

Osoby przyjmujące jakiekolwiek leki lub antybiotyki powinny zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem ogólnym przed stosowaniem berberyny. Dotyczy to zwłaszcza leków regulujących poziom glukozy we krwi. Ponieważ berberyna jest zdolna obniżyć poziom cukru we krwi, osoby z cukrzycą przyjmujące insulinę powinny zachować ostrożność, aby nie dopuścić do zbyt niskiego poziomu cukru we krwi, co może prowadzić do hipoglikemii. Nie mniejszą uwagę na berberynę powinny zwracać osoby stosujące leki na nadciśnienie. Berberyna nie jest zalecana dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Jeśli planujesz stosować berberynę dłużej niż 12 tygodni, skonsultuj się z lekarzem.

Ogólnie rzecz biorąc, alkaloid berberyna ma doskonały profil bezpieczeństwa! Główne skutki uboczne to problemy z układem trawiennym, które jednak występują bardzo rzadko i w niewielkim stopniu. Dzięki niskiemu, ale częstemu dawkowaniu można uniknąć nawet tych drobnych niedogodności!

Rostislav Nestrašil

Źródła:

1. Ho YT, Lu CC, Yang JS, Chiang JH, Li TC, Ip SW, Hsia TC, Liao CL, Lin JG, Wood WG, Chung JG. Berberine induced apoptosis via promoting the expression of caspase-8, -9 and -3, apoptosis-inducing factor and endonuclease G in SCC-4 human tongue squamous carcinoma cancer cells. Anticancer Res. 2009.

2. TAN, Wen, LI, Meiwan CHEN a Yitao WANG. Berberine hydrochloride: anticancer activity and nanoparticulate delivery system. International Journal of Nanomedicine. 2011.

3. ZHAO, Li, Zhen CANG a Honglin SUN. Berberine improves glucogenesis and lipid metabolism in nonalcoholic fatty liver disease. 2017.

4. FENG, Xiaojun, Antoni SUREDA, Samineh JAFARI, et al. Berberine in Cardiovascular and Metabolic Diseases: From Mechanisms to Therapeutics. Theranostics. 2019.

5. LI, Yan, Qing ZHANG a Lei CHEN. Effect of berberine in treating type 2 diabetes mellitus and complications and its relevant mechanisms. 2015.

6. PubChem. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US), National Center for Biotechnology Information; 2004. PubChem Compound Summary for CID 2353, Berberine.

7. CAO, Changfu a Meiqing SU. Effects of berberine on glucose-lipid metabolism, inflammatory factors and insulin resistance in patients with metabolic syndrome. Experimental and Therapeutic Medicine. 2019